KORLEIS STARTA GJENREISNINGA AV NOREG ETTER 1945?

- etter krigen
- politikarane samde
- gjenreise og byggje landet på nytt
- heile nasjonen stod samla
- få samfunnshjula i gang
- skaffa arbeid til alle

- mange utfordringar
- gjenreise Nord-Noreg

- gjenreisa industri og skipsflåten

- byggje fleire bustader
- sikre tilgjenge på mat

- dei politiske partia
- samde
- landet trong økonomisk vekst og nye arbeidsplassar
- 1945
- til val på det same partiprogrammet
- fellsprogrammet

- etter krigen  
- Noreg
- økonomisk støtte
- Marshallplanen
- heldt ikkje
- politikarane
- satse på industribygging og arbeidsplassar
- vanleg å rasjonalise forbruksvarer

- denne politikken
- sterk støtte i folkesetnaden
- Arbeidarpartiet hadde makta
- ynskte ein sterk stat
- statlege regulering og høge skattar

KVA KJENNETEIKNA ARBEIDARPARTIET SITT STYRE ETTER KRIGEN?

- valet i 1945
- Arbeidarpartiet
- reint fleirtal i Stortinget
- Einar Gerhardsen
- statsministeren i landet

- 1945-1965
- Arbeidarpartiet

- det dominerande partiet i norsk politikk

- gjenreisingen av landet gjekk fort
- ulike næringar
- utvikla seg raskt

- Arbeidarpartiet sitt styre
- kjenneteikn
- sterk statleg styring
- sosial utjamning

- full sysselsetjing

- offentleg helsevesen
- gratis skule for alle

- dei andre politiske partia
- i stor grad samde
- verkemidla til partia var ulike

KVIFOR VART NOREG MEDLEM AV NATO?

- etter krigen
- parolen "Aldri meir 9. april!"
- landet
- få eit sterkare forsvar
- førebuast ved eit nytt angreip
- lært at nøytralitetspolitikken ikkje heldt

- Noreg
- søkte støtte hos land i Vest-Europa og USA
- 1949
- NATO

- Kommunistpartiet og mange i Arbeidarpartiet
- usamde i at Noreg melde seg inn i NATO
- Noreg måtte ikkje ta parti
- den kalde krigen
- heller vere ein brubyggjar mellom suparmakter
- dei borgarlege partia
- tilhengarar av medlemskap i NATO

KVA GJORDE INDUSTRIBYGGINGA?

- Arbeidarpartiet
- viktig å skaffe arbeid til alle
- arbeidt for å skapa nye arbeidsplassar

- fossekraft
- satse på kraftkrevende industri
- staten samarbeidde med privat næringsliv

- 1960-talet
- industrien den viktigaste næringa
- staten
- tilrettelegg
- private
- satse pengar på å utvikle ny industri
- behov for arbeidskraft
- dekte av flytting frå landbygda

KVAR FLYTTAR FOLK?

- etter 1950
- mange flytta frå landbygda til byar og tettstader
- tidlegare jobba i jordbruket
- tok seg arbeid i fabrikkar og butikkar

- maskiner byrja å overta arbeidet til folk
- traktoren erstatta hesten
- motorsaga vart teken i bruk
- slutt på å mjølka for hand
- mindre etterspurnad etter arbeidskraft på landbygda

- nye tettstader
- rundt ny industri

KORLEIS FEKK FOLK DET BETRE PÅ 1950-talet?

- 1950-åra
- bustader innlagt straum og vatn
- nye hjelpemiddel
- gjorde dette livet lettare for mange

- varmtvannsberedere, stråleovner og elektriske komfyrar
- vaskemaskiner og kjøleskap
- husarbeidet vart lettare
- forandra kvardagen

- folk fekk det betre
- norsk økonomi vart sterkare
- dei fleste menn hadde arbeid
- lønningene steig

KVA GAV DEN ØKONOMISKE VEKSTEN?

- veksten
- grunnlaget for utbygginga av den norske velferdsstaten
- sikre alle økonomisk trygd
- staten tok ansvar

- 1957
- alderstrygda
- arbeidsledighetstrygd og uføretrygd innført

- 1967
- loven om folketrygda
- sikra alle stønad
- arbeidsledighet, sjukdom, alderdom, yrkesskade, uførhet og svangerskap

- lik rett til utdanning
- 9-årig skule
-
 rett til stipend

KVA GJEKK UTDANNINGSEKSPLOSJONEN UT PÅ?

- etter krigen
- utdanning førde til eit betre liv
- auka sosial prestisje
- skapte ein utdanningseksplosjon

- ungdom vart meir kritiske til det som skjedde i samfunnet
- var noko nytt
- ungdomsopprør
- starta i Frankrike og USA
- kom òg til Noreg

- spørsmålet om norsk medlemskap i EF
- sak som engasjerte både unge og gamle
- 1970-talet
- tida då grasrota i folkesetnaden sette saker på dagsordenen

KORLEIS ENDRA KJØNNSROLLEMØNSTERET SEG PÅ 1960 OG 1970-talet?

- 1960- og 1970-årane
- fleire kvinner
- arbeid utanfor heimen
- universiteta
- fleire kvinner
- kvinnefrigjering
- ynskte om forandring
- undertrykkjande mannssamfunn

- kampen
- vert kjempa på to plan

- kvinner og menn
- like rettar og høve
- i lovverket

- haldningar og tradisjonar vert endra
- bevisstgjøring blant kvinnene

- 1978
- likestillingslova
- kjønnsdiskriminering forbode
- motverka diskriminering i arbeidslivet

KORLEIS VAR DE FØRSTE ÅRA ETTER AT OLJA VART FUNNEN I NORDSJØEN?

- 1969
- funnen olje i Nordsjøen
- Stavanger
- produksjon av olje og gass kom i gang

- snart store inntekter
- Statoil
- eigen oljeindustri voks fram

- utbygginga av oljefelta
- til hav sitt
- risikofylt
- 1980
- Alexander Kielland - plattforma
- 123 menneske omkom

- i løpet av få år
- Noreg
- ein rik oljestat
- mykje av oljeinntektene
- sikre velferdsstaten

KORLEIS VAR FOLKERØYSTINGA MOT EF I 1972?

- 1972
- rådgjevande folkerøysting
- Noreg skulle slutta seg til Det europeiske fellesskapet (EF)

- intens valkamp
- Folkerørsla mot EEC (EF)
- 
Europabevegelsen

- 53,5 % nei
- 46,5 % ja
- Noreg vart ikkje medlem av EF i 1972
- Danmark røysta JA

KORLEIS VART VELFERDSSTATEN UTVIDA PÅ 1970-talet?

- 1970-talet
- velferdsstaten bygd vidare ut
- oljeinntekter

- 1973
- pensjonsalderen vart sett ned til 67 år

- 1976
- arbeidstida vart redusert frå 45 til 40 timar i veka
(37,5 timar frå 1986)

- 1977
- ny arbeidsmiljølov vart vedteken
- 1978
- ny sjukelønsordning vart innførd

- bygd nye sjukeheimar og aldersheim
- mange nye barnehageplassar

- oppgåvene til velferdsstaten voks stadig
- utgiftene voks
- spørsmål
- vorte for dyr?

KORLEIS VAR DEN FØRSTE KAMPEN FOR MILJØET I NORGE?

- samfunnet utvikla
- forureininga auka

- 1970-talet
- dei første åtvaringane om global oppvarming
- fossilt brennstoff frå olje, gass og kol
- temperaturen på jorda auka
- andre miljøproblem

- folk var bekymra
- miljørørsla voks
- kamp for eit betre miljø
- påverka politikarane
- Noreg
- det første landa i verda
- miljøverndepartement i 1972
- lóver og forskrifter som skal verna miljøet

KVA VAR HØGREBØLGJA PÅ 1980-talet?

- partiet Høgre
- staten blanda seg for mykje inn i privatlivet til folk
- kritikken mot utviklinga av samfunnet auka
- vann etter kvart innpass hos folk

- Kåre Willoch
- statsminister
- ren Høgre-regjering
- 1981
- seinare ei samlingsregjering
- andre borgarlege parti

- ny 
politikk som forandra det norske samfunnet
- lengre åpningstider i butikkane
- skattelettelser
- fri konkurranse på bustadsmarknaden

- Framstegspartiet
- ville redusere inngrepet til staten
- gje folk meir ansvar for sin eigen livssituasjon

- høgrebølgja
- ikkje eit særnorsk fenomen

- frå å vera eit samfunn med sterk statleg regulering
- samfunn der marknadskreftane meir avgjerande

- vart vanskeleg for mange

KVIFOR HAMNA MANGE I GJELDKRISE PÅ 1980-talet?

- enklare for folk å få lån
- vanlege bankar
- store lån
- forbrukslån
- kjøpe hus, bil eller båt
- folk levde på forskudd

- gjeldsboble
- føretak og privatpersonar gjekk konkurs

- alvorleg gjeldkrise
- bankar
- fekk ikkje igjen pengane dei hadde lånt ut
- staten måtte overta fleire bankar
- arbeidsløysa auka

- oppgangstida
- jappetida
- folk hadde eit veldig høgt forbruk
- Japp
- engelske ordet "yap"
- 
Young Aspiring Professional

KORLEIS VAR EU-KAMPEN 1994?

- 1992
- EU-spørsmålet igjen aktuelt
- viktigaste saka i Noreg
- EU
- oppretta ein indre marknad
- mange frykta Noreg ville mista mykje av handelen
- EØS-avtalen
- gav fri flyt av varer, tenester, personersid og kapital mellom Noreg og EU

- Sverige og Finland søkte om medlemskap i EU

- argumenta for medlemskap
- faren for at Noreg skulle isolerast
- utan høve til å påverka avgjerder i EU

- argumenta mot medlemskap
- frykta for å mista råderetten
- olje- og fiskeressursar
- Noreg missa sin eiga stemme i internasjonale saker
- 52,2%  nei til EU
- Noreg valde å ikkje verte medlem

KVA FOR UTFORDRINGAR MØTTE VELFERDSORDNINGANE PÅ 1990-talet?

- 1990-talet
- velferdsstaten
- under kraftig press
- ordningane vart for dyre
- staten måtte stramma inn

- det norske samfunnet
- endra seg
- nye utfordringar for velferdsstaten

- dei som var i arbeid
- betala meir av inntekta si i skatt
- oppretthalda gode velferdsordningar

- pensjonen
- aukande del eldre
- mesteparten av inntektene
- oljeutvinninga
- oljefondet (Staten sin Pensfonsfond - utland)

- folk flest
- trass alt
- brei semje om å oppretthalda velferdsstaten

KVA FOR OMSTILLINGER MØTTE ARBEIDSLIVET PÅ 1990-talet?

- politikk
- handlar mykje om
- det offentliges rolle på fleire område i samfunnet

- debatten om velferdsstaten
- partia på høgresida
- privatisere tenestene
- venstresida
- motstandarar av privatisering

- i dei store statsføretaka
- som Telenor og Statoil
- staten redusert eigardelane sine
- monopol er avvikla
- einerett på å tilby ei vare eller teneste

- privat verksemd tilbyr fleire tenester
- staten
- gjeve frå seg styringa i mange føretak

KORLEIS HAR NOREG VORTE STYRT POLITISK DEI SISTE ÅRANE?

Noreg
- dyrt å produsere varer og tenester
- flytte produksjonen til utlandet
- utflagging
- greidde ikkje å tena pengar
- tena endå meir pengar

- Noreg
- i ferd med å verte avindustrialisert?
- produserer vi berre tenester?

- eit mål å unngå fattigdom
- staten
- bidra
- jamna ut skilnadene mellom folk

- marknadskrefter
- 1980-talet
- vanskelegare for staten å styra forskjellsutvikling

- stortingsvalet i 1997
- Kjell Magne Bondevik statsminister
- sentrumsregjering
- Kristeleg Folkeparti, Venstre og Senterpartiet

- tilbake som statsminister etter stortingsvalet i 2001
- Samarbeidsregjeringa
- Høgre, Kristeleg Folkeparti og Venstre
- ny politikk for privatisering

- vala i 2005 og 2009
- fleirtalsregjering beståande av Arbeidarpartiet, SV og Senterpartiet
- stoppe privatiseringa
- Høgre og FRP danna regjering i 2013-2021
- hovudmåla
- større effektivisering av det offentlege, privatisering av velferdsstaten

KVA ER PENGAR?

- økonomi
- handlar om at folk har tillit til pengar
- betalingsmiddel
- ingen verdi i seg sjølv
- berre verdi
- betale for varer eller tenester

- kjøpe tenester
- kjøpe andre sitt arbeid

- i økonomien
- marknaden viktig
- kjøper og seljer møtest
- viss det er meir av ei vare eller teneste enn folk vil kjøpe, vil prisen falla
- prisen stig viss det er mindre av varet eller tenesta enn folk vil kjøpa

- staden
- prise ei vare eller teneste i andre 
varer og tenester
- praktisk å prise med pengar

KVA BESTÅR ØKONOMI AV?

- økonomien heime hos deg
- privatøkonomi
- offentleg økonomi
- staten sin, fylkeskommunane sine og økonomien til kommunane
- inntekter (skattar og avgifter)
- utgifter (skular, sjukehus og vegar)

- beslutninger og prioriteringer
- kva det offentlege skal bruka pengar på

- økonomien i Noreg
- består av
- korleis hushald, føretak og det offentlege
- tener og brukar pengar

KVA GJEV PRODUKSJON?

- produksjon av varer og tenester
- inntekter
- vert mælt i pengar

- 1800-talet
- mesteparten av produksjonen i Noreg
- jordbruket
- 1900-talet
- industrien
 tok over
- viktigaste næringsvegen

- etter 1950
- tenesteproduksjonen
- aukande tyding
- 2004
- 76 %
- arbeidsstokken sysselsett i tertiærnæringene (tjenesteytende næringar)

- verdiskapningen i eit land
- vert mælt i bruttonasjonalprodukt
- BNP
- mål på den samla produksjonen i eit land av varer og tenester

- 2006
- Noregs BNP
- over 2000 milliardar kroner
- 461 665 kroner per innbyggjar

KVA KAN INNTEKTER VERTE TIL BRUKT?

- inntekter
- verdiskapning
- vert forbrukt eller vert spare
- verdiskapningen i Noreg har auka kraftig
- forbruket har òg auka

- det private forbruket
- stigar når verdiskapningen aukar, og arbeidsledigheten fell
- hushalda får òg betre råd
- prisane stig
- høgare
løn
- vert kalla inflasjon

- verdiskapning som ikkje vert forbrukt
- kan vi sparast
- sparing
- sedde pengar i banken
- aksjar eller andre verdipapir
- spara i eigen bustad eller annan fast eigedom

KORLEIS KAN ØKONOMIEN ORGANISERAST?

- det økonomiske systemet i eit land
- dreier seg om kva for ei rolle staten skal ha i økonomien

- to ytterpunkt
- planøkonomi og marknadsøkonomi
- ingen land reindyrkar
- eikor form for blandingsøkonomi

- planøkonomi
- staten har ei sentral rolle
- staten eig føretaka
- avgjer kva som skal produserast
- kor mye ting skal kosta
- bakgrunn i den kommunistiske ideologien

- reindyrka marknadsøkonomi
- staten har ikkje nokon rolle
- føretaka er ått av private
- fri konkurranse i marknaden

- blandingsøkonomi
- marknadsøkonomi
- staten tek ansvar
- viktige delar av den økonomiske verksemda
- blanding av marknadsøkonomi med fri konkurranse og statleg kontroll

KVA ER DEN AKTIVE STATEN?

- den britiske økonomen
- John Ivlaynard Keynes (1883-1946)
- marknadsøkonomien
- fleire veikskapar

- meinte
- staten setja til livs ein mykje meir aktiv rolle i økonomien
- marknad avgjera alt
- mange menneske slit med å få tilfredsstilt grunnleggjande behov

- staten
- drive motkonjunkturpolitikk
- staten bør bruke mye pengar når den private etterspurnaden er låg
- bruke mindre pengar når den private etterspurnaden er høy
- New Deal

- dei nordiske landa
- staten ei meir aktiv rolle
- meir enn i dei fleste andre land med blandingsøkonomi
- omfattande velferdsordningar enn dei fleste andre land
- eigardelar i store og viktige føretak

KORLEIS ER TILHØVET MELLOM ØKONOMISK VEKST OG FORVALTING AV RESSURSAR?

- auka produksjon
- gjev vekst i BNP
- vekst i BNP vert kalla økonomisk vekst

- høg økonomisk vekst
- tyder auka produksjon av
varer og tenester
- fleire faktorar
- bidra til økonomisk vekst
- føretak tek i bruk ny teknologi
- betre utstyr
- betre utdanna arbeidskraft

- tre typar grunnleggjande ressursar
- arbeidskrafta til innbyggjarane
- kapital
- inkluderer både maskiner, bygningar, utstyr, transportmiddel, dataprogram og anna som vert brukt i produksjon av varer og tenester
- naturressursar

- det offentlege, føretaka og hushalda
- brukar ressursar til å skapa økonomisk vekst

KORLEIS STYRER STATEN UTGIFTER OG INNTEKTER?

- den offentlege økonomien
- prioriteringene
- teke i Stortinget
- statsbudsjettet
- oversyn over kva regjeringa forventar at inntekter og utgifter det neste året

- utgiftssida i økonomien
- snakk om å prioritera mellom saker

- staten
- visse inntekter
- politikarane må velja kva dei vil bruka pengar på

- staten  
- mindre kontroll på inntektssida

- verdiskapningen i føretaka
- kor mye folk tener

- forbruket i landa

- oljeprisen

KORLEIS VARIERER BNP?

- den økonomiske veksten er ikkje like store heile tida

- høgkonjunktur
- lavkonjunktur

- ujevne veksten i BNP
- ha fleire årsaker
- kjøp av utstyr og bygningar aukar etterspurnaden
- pessimisme
- i hushald og føretak

- ønske om å spare
- tyder redusert etterspurnad etter andre varer
- lågare forbruk

- redusert produksjon
- føre til lågare BNP for landet
- inn i ein lavkonjunktur

KORLEIS KAN STATEN MINSKE KONJUNKTURSVINGNINGANE?

- ein av oppgåvene til staten
- minske konjunktursvingningene
- påverka økonomien gjennom statsbudsjettet
- vert kalla finanspolitikk

- lavkonjunktur
- staten kjøpe meir varer og tenester
- redusere skattane
- hushalda kan kjøpa meir varer og tenester

- høgkonjunktur
- staten
- skatt, avgifter osb.
- redusera etterspurnaden i samfunnet
- vert kalla kontraktiv finanspolitikk

- Stortinget
- gjeve Noregs Bank oppgåva
- styre rentenivået
- måte å påverka økonomien på vert kalla
- vert kalla pengepolitikk

DER FÅR STATEN INNTEKTENE SINE FRÅ?

- i Noreg
- skatten er ei viktig inntektskjelde
- òg ein viktig fordelingsfunksjon
- dei som tener mykje
- betalar høgare skatt
- dei som har formue
- betala skatt av han

- skatt på formue og inntekt
- utgjer 19%
- inntektene til staten

- arbeidsgiverne
- arbeidsgiveravgift
- trygdeavgiftene
- 22% av inntektene til staten

- anna viktig inntektskjelde for staten
- merverdiavgiften (momsen)
- omtrent 25 prosent (varierer)
- på stort sett alle varer og tenester

- mat
- merverdiavgiften
- 14 prosent

- særavgifter
- som bilavgiften, bensinavgiftene og alkohol.
- omtrent 10 prosent av inntektene til staten

- inntekter frå olje- og gassverksemd
- viktige for Noreg
- omtrent 25 % av dei samla inntektene til staten

KVA ER PRIVATISERING?

- i Noreg
- stor offentleg sektor
- stat, fylkeskommune og kommune
- finansierer mange tenester

-kan skule, helse og eldreomsorg vert utført av private selskap (som lever av å tena pengar)?

- privatisering og konkurranseutsetting
- produksjonen av tenester
 vert frå overført det offentlege til det private

- dei politiske partia
- usamde om graden av privatisering

KVIFOR KAN VI IKKJE BRUKE ALLE OLJEPENGANE?

- Noreg
- stor oljeforume (oljefondet)
- investert i utanlandske aksjar
- 2014 på omtrent 5000 milliardar

- politisk diskusjon om desse pengane
- vert brukt i Noreg
- skapte problem i økonomien
- nokon vil bruke vesentleg meir pengar på offentlege tenester
- andre
- spare til offentlege utgifter i framtida

- dei neste tiåra
- delen pensjonistar auka
- den yrkesaktive folkesetnaden vert mindre
- oljepengane berre vert brukt til auka pensjonsutgifter

- den offentlege pengebruken aukar sterkt
- kan skapa aukande inflasjon

- handlingsregelen
- bruk av oljepengar
- vi ikkje kan
 bruke meir av oljepengane enn avkastningen (renteinntektene) av oljefondet

HVA BETYR DET AT NORGE HAR EN POSITIV HANDELSBALANSE MED UTLANDET?

- Norge
- ikke et selvforsynt land
- vi må kjøpe en del av del vi trenger fra andre land

- vi importerer varer
- land fra hele verden
- mesteparten av import 
- fra EU-land
- vi importerer aller mest fra er Sverige

- vi selger også varer og tjenester til utlandet
- eksportere
- mest
- olje og gass

- vi eksporterer mer enn vi importerer.
- vi har en positiv handelsbalanse med utlandet

- hva gjør vi når oljen tar slutt?

KVA FOR EIN TYPE ØKONOMI FEKK LANDA I VEST-EUROPA?

- dei vesteuropeiske landa
- mottok Marshallhjelp
- naturleg å velja marknadsøkonomi (kapitalisme)

- sterke berekraftige økonomiar
- høg produksjon
- låg arbeidsledighet
- stimulert med billeg straum og låge skattar
- staten lækjer til rette for private føretak
- blandingsøkonomi

- velstanden i Vest-Europa
- auka
- meir mat
- naudsynte forbrukerartikler
- samarbeid mellom stat og næringslivet
- fungerte godt

- STATEN:
f.eks: FORSKING/UTDANNING vs

- FØRETAK
f.eks: FLINKE MENNESKE

- økonomiske vekst
- grunnlaget for velferdsstatar i Vest- Europa
- helse og utdanningstilbod, trygdeordninger, meir fritid og rettar i arbeidslivet..

KVIFOR INNTOK KVINNENE ARBEIDSLIVET PÅ 1970-TALLET?

- mellomkrigstida
- fram til 1970-talet var det
- vanleg at kvinnene (etter at det gifta seg) var heime
- passa heimen og borna
- husmorperioda

- ny teknologi
- letta arbeidet til kvinnene
- arbeidarrørsla
- eit mål at familien skulle klara seg med ei løn

- 1970-talet
- fleire og fleire kvinner ut i arbeidslivet
- kravde likestilling
- kvifor skjedde dette?

- større behov for arbeidskraft (òg offentleg sektor)
- født færre barn (mødrene brukte 
mindre tid på barnepass)
- auka bustadsprisar og større materielle behov 
(kravde to inntekter
)
- fleire kvinner tok utdanning (dei ønsket å bruka ho)m..

KVA SKAL LANDA I EU ARBEIDe FOR?

- fred i Europa
- knytte gamle fiendar saman
- økonomisk og politisk samarbeid

- byggja ned tollgrensene
- sikre lågare prisar
- vert felt jordbrukspolitikk
- matvarer passarar friare over landegrensene

- styrkja europeiske føretak i konkurransen
- amerikanske og japanske føretak
- halda lågare prisar

- oppgje delar av eige sjølvstende

- 1957
- nye land (Italia, Belgia, Nederland og Luxemburg )
- Romatraktaten vart underskrive
- grunnlaget for ein ny samarbeidsorganisasjon i Europa
- EU

KORLEIS UTVIKLA EU SEG PÅ 1990 OG 2000-TALET?

- 1973
- Storbritania, Irland og Danmark med i EF (EU)
- seinare
- Hellas, Spania og Portugal

- Noreg
- folkerøysting 25. september 1972
- nei til medlemskap

- landa i EF (EU)
- arbeid for ein sterkare økonomi og industri i medlemslanda
- 1986
- einheitsakta
- indre marknad
- fri flyt av varer, tenester, personar og kapital (pengar)

- landa
- ikkje vart medlem av EF (EU)
- organiserte seg i EFTA (European Free Trade Organization)
- 1973
- EF og EFTA
- frihandelsavtale

KORLEIS UTVIKLA EU SEG PÅ 1990 OG 2000-talet?

- 1991
- EU
- felles utanrikspolitikk

- og forsvarspolitikk
- Maastrichtavtalen

- 1993
- EF namnet til EU (europeisk union)
- Unionen
- fatta fleire beslutninger
- på vegne av medlemslanda

- Euroen
- valuta
- 1995
- Sverige, Austerrike og Finland medlemmar av unionen

- 28. november 1994
- folkerøysting igjen i Noreg
- folket sa nei

- 2004
- EU
- utvida med mange land frå Aust-Europa

- Noreg, Island og Lichtenstein
- del av EU dei indre økonomiske samarbeida sitt
- EØS
- fri flyt av varer og tenester

KVIFOR ER DET DELTE MEININGAR OM EU?

- sterke meiningar om EU
- overførsel av makt frå eigne nasjonalforsamlinger
- parlamentet og organ i EU
‍
- dag samarbeider EU tett
- ikkje alle sakene er det semje om
- då avgjer medlemmane sjølv

- når dei er samde
- EU
- stor innverknad på miljø, tryggleik og verdspolitikk

- 2012
- EU Nobels fredspris

KVA FOR VIKTIGE ORGAN HAR EU?

- den europeiske unionen
- ulike organ
- utføra arbeidet

- Europaparlamentet
- EU parlamentet sitt
- medlemmar frå alle land representert

- ministerrådet
- ministrane frå dei respektive landa

- den lovgivande makta
- delt mellom parlamentet og ministerrådet

- Europakommisjonen
- EU den øvste utøvande instansen sin
- EU regjeringa si
- rolle
- foreslå nye lover og setja i verk nye lovar
- forhandlar om internasjonale avtalar på vegne av EU
- presidenten i kommisjonen
- EU andletet sitt utover